Wie kies je te zijn in deze tijd?
04/04/2022
Wat wordt er van ons als moderne helden gevraagd?
Tijdens de cursus narratief coachen, die wij twee maal per jaar organiseren, werken we met het principe liminal space. Soms bevinden we ons in een fase waarin enerzijds iets stopt, stagneert of onbevredigend is en anderzijds het nieuwe zich nog niet heeft aangediend. Dan bevinden we ons in een soort niemandsland waarin niets meer zeker is. Dat betekent vaak een periode van zoeken, van verwarring, angst, onzekerheid en soms pijn. Dan is het fijn als er iemand naast je komt zitten, naar je luistert, je levensverhaal met jou onderzoekt op patronen en krachtlijnen en je de vraag stelt… Wie kies je te zijn in deze tijd?
Nu mondiaal de crises in de wereld elkaar opvolgen, kunnen we deze vraag ook collectief stellen.
Symbolische drempel
Het woord liminaal stamt af van het Latijnse woord voor drempel of grens. Alle overgangen in ons leven, waarmee we onze relatie tot anderen of het leven veranderen, zoals naar de ‘grote’ school, een diplomering, een huwelijk, een kind baren, op de vlucht zijn, van baan veranderen, scheiden, ziek worden en sterven, zijn liminale ervaringen. We staan op de drempel tussen twee werelden, en eenmaal op de drempel zijn we niet meer de oude, maar ook nog niet de nieuwe versie van onszelf. Die drempel is de transitionele ruimte, een ongemakkelijke plek, waar we liever niet willen zijn, waar het onbehaaglijk is, onzeker, pijnlijk ook en ongewis. Een overgangsperiode. Juist in dat lastige tussengebied rijzen vragen op als: Hoe gaat dit aflopen? Waar moet ik me op richten? Wat moeten we doen? En: Wie verkies ik te zijn? De kans is groot dat angst, wantrouwen, woede en machteloosheid bezit van je nemen.
Keuze
Van de grote verhalen van de mensheid kunnen we leren dat er altijd een keuze is. Het vraagt heldenmoed om dit tussenland te benutten om een grotere versie van jezelf te worden, waardoor transformatie mogelijk wordt. In mijn boek Leren dansen met de draak vertel ik over oude mythen en verhalen waarin de held of heldin in een crisis belandt, moet verblijven in dat lastige, pijnlijke grensgebied en transformeert, juist omdat hij of zij de keuze maakt zich niet mee te laten slepen door de gebeurtenissen, door uít het drama te stappen, de binnenwereld te onderzoeken, te vertrouwen op de liefde, de tegenslagen weet te verduren, in staat is te verblijven in niet-weten, buigzaam is als riet, moedig is als het erop aan komt, en geduld en overgave betracht.
Vrije val in de toekomst
Het mag duidelijk zijn dat de liminale ruimte waar we ons als wereldbevolking in bevinden veel van ons vraagt. Joseph Campbell (hoewel hij in een totaal andere tijd leefde) haalt in zijn boek Goddesses een Chinese uitspraak aan:
“Moge je geboren worden in een interessante tijd!”
En hij vervolgt:
‘Dit is een héél interessante tijd: er zijn geen modellen voor wat er gaande is. Het is een periode van een vrije val in de toekomst, iedereen moet zijn of haar eigen weg zien te vinden. De oude modellen werken niet; de nieuwe zijn nog niet voorhanden. In feite creëren wij nu de nieuwe tijd door vorm te geven aan ons eigen leven. Dat is de (mythologische) betekenis van de uitdaging waar we voor staan: wij zijn de ‘voorouders’ van een tijdperk dat nog gaat komen, de onwetende generatoren van nieuwe ondersteunende mythen, mythische modellen die het leven zullen inspireren.” (bron jcf.org)
De reis naar binnen
Campbell leert ons dat we als moderne helden onze binnenwereld zouden moeten onderzoeken om erachter te komen wat ons werkelijk bezielt, wat het betekent om mens te zijn in deze verwarrende tijden, wat we vanuit ons diepste zelf kunnen bijdragen aan een betere wereld en hoe we ons eigen leven op inspirerende wijze kunnen vormgeven.
Popstadium
Ik vergelijk een crisis weleens met het popstadium, de fase waarin de rups zich verpopt om er als vlinder uit tevoorschijn te komen. Ik las ooit ergens dat aan de fase van het verpoppen een enorme honger naar voedsel voorafgaat, een periode waarin de rups zich vetmest en volpropt. Vervolgens beginnen de weefsels te desintegreren en ontstaat er een ongedifferentieerde klodder. En dan volgt de fase van de verpopping, waaruit op zeker moment de vlinder zich losmaakt. Weet de rups wat er gaat komen als het proces van desintegratie zijn gang gaat? Voelt het als sterven? Is hij in de war? We weten het niet. Er zit voor de rups niets anders op dan overgave en meebewegen met wat zich voordoet. Dat hij een vlinder wordt weet hij nog niet. En toch is ergens de blauwdruk van de vlinder aanwezig. Dat is een geruststellende gedachte.
(uit: Leren dansen met de draak)
‘Leef als ware de dag aangebroken’, schreef Nietzsche. Het is niet de maatschappij die ons moet verlossen; wij moeten de wereld verlossen. Ieder van ons neemt deel aan deze opperste beproeving, ieder draagt het kruis van de verlossing, niet alleen tijdens grote overwinningen, maar vooral in de stilten van onze persoonlijke wanhoop.’
Zal het lukken het leven met alle zorgen en pijn te te omarmen, moed te tonen als het nodig is en het hele gebeuren als een belangstellende toeschouwer waar te nemen?
Best lastig, maar het helpt om erop te vertrouwen dat op een dag de vlinder tevoorschijn komt.
(c) Mieke Bouma
bronnen:
jcf.org
Leren dansen met de draak
De kleine Campbell