Terug

Narratief perspectief

16/08/2021

Bij de opening van het nieuwe cursusjaar

 Er is iets geks aan de hand. Imme Dros schreef ooit: ‘Toen de mensen elkaar verhalen begonnen te vertellen kwam er een einde aan de chaos’… maar in deze tijd lijkt het omgekeerde het geval. Jan en alleman probeert sluitende verklaringen te vinden voor wat zich in de wereld voordoet en doet dat op eigen houtje. Het debat polariseert en met al die verhalen en meningen neemt de chaos alleen maar toe.

Waar houden we aan vast?
Het lijkt bovendien wel of Corona diep weggestopte emoties heeft losgemaakt. De pleinen staan vol met demonstranten. Tegenstellingen verdiepen zich. Oude machthebbers grijpen naar allerlaatste redmiddelen om controle te houden. Sociale media veranderen in riolen vol met nepnieuws, complottheorieën en beschuldigingen. Intussen kreunt moeder aarde onder het virus mens en zijn miljoenen mensen op de vlucht.
Waar houden ons aan vast? God is al een tijdje doodverklaard is en de grote richtinggevende verhalen zijn aan erosie onderhevig. Dus gaan we nieuwe verhalen verzinnen. Maar met precies dezelfde principes als waarmee we integere, verbindende, verhalen maken, worden ook complottheorieën gesmeed en valse profeten geboren.

Barensweeën
Natuurlijk is onzekerheid over de toekomst ongemakkelijk. Het is als varen door dichte mist. Maar de geschiedenis wijst uit dat perioden van chaos, fragmentatie en polarisatie vaak een nieuw tijdperk aankondigen. Het zijn mogelijk de barensweeën van een nieuw bewustzijn.
In het grensgebied tussen het oude en het nieuwe opent zich het rijk van de ziel, het stille gebied ónder de rusteloosheid, ónder de angst. Daar kunnen we vragen stellen: Wie hebben we lief? Wat doet ertoe, en wat niet? Wat betekent de dood voor mij? Wie ben ik? Waar voel ik me veilig? Doe ik wat ik het liefste doe? Hoe wil ik leven?
Daar huist ook de verbeeldingskracht en dansen de visioenen van het beloofde land, van hoe het óók kan. Daar groeit – vaak nog onbewust – het nieuwe narratief.

Mythe als buidelzakje
Want daar zijn de meesten het over eens… we hebben een nieuw verhaal nodig, een nieuwe eigentijdse, toekomstbestendige mythologie, die ons zekerheid en veiligheid maar ook perspectief en hoop biedt. De mythe als buidelzakje, zoals Joseph Campbell het zo mooi verwoordde, waarin je je, zoals een jonge kangoeroe, veilig voelt, beschermd, maar toch uitzicht hebt.

Vier perspectieven
Daarvoor moeten we uitzoomen, het grote plaatje zien, leren switchen van perspectief.
Alberto Villoldo (psycholoog, antropoloog en sjamaan) vertelt ons uit hoe de Sjamanen (Laika) vier waarnemingsniveaus hanteren en die verbinden met een krachtdier dat ons kan helpen de werkelijkheid anders te zien en zo oplossingen te vinden.

Het eerste perspectief is de fysieke waarneming: het niveau van de slang
Hier gaat het om overleven, vechten of vluchten. We proberen praktische oplossingen te vinden voor onze problemen. We veranderen van baan, nemen een pil tegen hoofdpijn en denken verder niet na. We handelen… omdat de rekeningen betaald moeten worden. Een essentiële staat van zijn om op fysieke wijze te overleven. #reptielenbrein

Het tweede perspectief is de emotionele waarneming: het niveau van de jaguar
Dit ‘zoogdieren’perspectief komt voort uit instincten en emoties. We voelen mee met mensen die lijden, willen ergens bij horen, gaan op zoek naar de oorzaak van onze hoofdpijn en zoeken verklaringen: nemen we niet te veel hooi op onze vork? Dit is het domein van de wetenschappers, de psychologie, daar waar het gaat om onze zorgen en angsten, om empathie en mededogen. #limbisch brein

Het derde perspectief is de heilige waarneming: het niveau van de kolibrie
De kolibrie raakt nooit de weg kwijt. Dit is het perspectief van de ziel en betreft mythen, symbolen en verhalen. Iedereen maakt een mythische reis en verlangt naar vervulling en eenwording. Dit perspectief stelt ons in staat te redeneren, te visualiseren en te creëren. Het zijn de hersenen van Beethoven en Einstein. Het is ook het domein van kunst, creativiteit, storytelling, mythologie en de metaforen. Op zielsniveau worden problemen die we op het niveau van de geest niet kunnen oplossen ineens oplosbaar. De hoofdpijn heeft een diepere betekenis, staat symbool voor iets en leert je jezelf opnieuw uit te vinden. #neocortex

Het vierde perspectief is de spirituele waarneming: het niveau van de adelaar
De Adelaar zweeft hoog aan de hemel, ziet het kleinste detail zonder het grotere plaatje uit het oog te verliezen. Er zijn geen obstakels, alleen kansen. De adelaar overziet heden, verleden en toekomst.
Op dit niveau is alles 99% bewustzijn en 1% materie. Het is het domein van de kwantumfysica; alles is trilling en de wereld is een spiegel van ons bewustzijn. Op het niveau van de adelaar kun je tijd en materie beïnvloeden en ziektes genezen voordat ze zijn ontstaan. Hoe meer we op dit niveau zijn, hoe minder energie er nodig is om problemen op te lossen. #prefrontale cortex

Ontstijgen
Een narratief perspectief leert ons switchen tussen de diverse perspectieven, we leren de verhalen en de gebeurtenissen vooral ook op symbolische wijze te beschouwen. Met dat vermogen kunnen we de waan van de dag te ontstijgen zonder onverschillig te worden, kunnen we putten uit de uit de rijke bron van verhalen, mooie verhalen van de lelijke onderscheiden, beelden schetsen van een gedroomde toekomst en als het nodig is stil zijn en luisteren welk nieuw verhaal geboren wil worden.

(c) Mieke Bouma – september 2020

 

Terug