Harry Piekema en de Poortwachter
31/05/2023
– door Mieke Bouma
‘Wat is de poort waar we doorheen moeten?’
Harry Piekema, acteur en verteller, vertelt tijdens het Storytelling Event het verhaal van de Poortwachter, de parabel van Franz Kafka die een psychologisch principe werd. Over de betekenis van dit verhaal spreek ik met Harry op een winderige ochtend in een uitspanning aan het water in Muiderberg, waar hij nog niet zo lang geleden is komen wonen.
Afscheid van de winkelmanager
Er is de afgelopen 10 jaar veel gebeurd in zijn leven en werk. Zo nam hij afscheid van de rol die hij 10 jaar gespeeld heeft, die van Nederlands bekendste filiaalmanager, zijn huwelijk hield geen stand, hij verhuisde naar Amsterdam, deed mee aan Expeditie Robinson, hervond de liefde en woont inmiddels samen.
Hij richt zich op: ‘Ik heb mijn houding veranderd. Ik ben rechter op gaan staan. Die rol van filiaalmanager heb ik al die jaren ingevuld vanuit het archetype de goede, vriendelijke man. Dat zorgde ervoor dat ik altijd een beetje vooroverboog, naar de mensen toe. Dat komt aardig over, maar het doet wel wat met je houding als je dat jaren volhoudt. Het veroorzaakte zelfs een slijmbeursontsteking.’
Harry demonstreert het verschil tussen de twee houdingen, de één vriendelijk naar voren gebogen, de ander fier en rechtop.
‘Het lijkt misschien een kleine verandering, maar een verandering van houding verandert direct de relatie tussen mij en jou en biedt een heel ander perspectief op de wereld. Ik ben meer om me heen gaan zien en voel me beter. Gesprekken verlopen anders.’
Hoogvlieger
Speciaal voor kleine theaters maakte Harry de voorstelling Hoogvlieger, het verhaal over Icarus en Daedalus. De meeste mensen kennen het verhaal van Icarus die vleugels krijgt en te hoog vloog, maar wie kent eigenlijk vader Daedalus, de geniale architect, beeldhouwer en uitvinder? Niemand. Achter het verhaal van Icarus, vond Harry nog een verhaal, namelijk het verhaal van de vader. Daedalus is een alleskunner, architect en kunstenaar, maar raakt gevangen in zijn eigen bouwsel, een labyrint.
‘Het zijn thema’s die ik terugzie in mijn generatie en in de jeugd. Je vastzetten in je eigen constructies en anderzijds willen ontsnappen aan de status quo. De verhalen zijn dus actueel, maar ook tijdloos en universeel.Hij vertelt graag tijdloze verhalen in een lichte stijl. ‘Om mezelf voldoende vrijheid te geven, gebruik ik geen uitgeschreven tekst, maar kies ik voor een theatrale vertelling met een vaste structuur en opbouw, zonder vaste tekst.
Waarom het verhaal van de Poortwachter tijdens het Storytelling Event?
De Poortwachter is een parabel van Franz Kafka, over een man die toegang wil tot de wet, maar voor de poort een wachter aantreft. De poort staat open en de man kijkt naar binnen, maar hij gaat niet. De poortwachter moedigt hem aan toch te gaan. Maar de man is bang. Hij neemt aan dat binnen nog meer poortwachters zijn en daar heeft hij niet op gerekend.
Harry: ‘De poort staat voor de psychologische drempel die we allemaal moeten nemen van tijd tot tijd. Een drempel die we niet makkelijk overgaan omdat we bang zijn, maar die wel toegang geeft tot een grotere versie van onszelf. Er is angst voor wat we – eenmaal door de poort heen – zullen aantreffen: nog meer poortwachters. Terwijl het juist de bedoeling is dat we de drempel overgaan.
Drempels zijn meer dan alleen maar beren op de weg die je kan wegwuiven. Het zijn eerder spiegelbeelden die om een respons vragen. Hoe stap je door een spiegel heen? Wat roept je? Wat houd je tegen?
In de parabel wordt de man ouder en ouder en voelt zijn einde naderen. Al een hele tijd zit hij met een brandende vraag die hij de poortwachter wil stellen.
‘Iedereen wil toch toegang tot de wet’, zegt hij. ‘Waarom heeft dan nog niemand, behalve ik, in al die jaren om toegang verzocht?’ Het antwoord van de poortwachter: ‘Niemand anders kon hier toegang krijgen, want deze poort was alleen voor jou bestemd. En nu ga ik en sluit de poort.’ Punt.
‘Zo gaat het ook in het leven. We gaan van poort naar poort, van vraag naar vraag en oefenen zo het leven zelf. Je kunt ook naast de poort blijven zitten. Net als de man in het verhaal die zijn eigen poortwachter heeft gecreëerd, maar je kunt er ook doorheen. Altijd weer komen we poorten tegen, waar we door kunnen. Het gaat daarbij om keuzes maken. De poort is altijd je eigen poort, de poortwachter heb je zelf aangesteld. Zolang je denkt dat de poort niet van jou is, blijf je afhankelijk bent van de poortwachter. Dus: ga erdoor en ga ervoor!’
Je hebt het over de verteller als instrument, wat bedoel je daarmee?
‘Het mooie van het vertellersvak is dat de ziel van een verhaal door ons heen klinkt als we het volledig klank en vormgeven. De openheid en overgave is eng maar levert veel op. Als verteller ben jij het instrument en dat instrument moet klinken. Wat je ook voor verhaal vertelt, het is altijd je eigen verhaal. Dus moet je je afvragen: wat wil er eigenlijk verteld worden? Wat beweegt er? Dat fascineert me. In een personage op de planken of het witte doek, in lichaamstaal, in samenwerking. Wat beweegt er voordat je spreekt of handelt? Waar komt die beweging vandaan, uit welk vaatje tap je, wat is je drijfveer, waar houd je van, wat is je inspiratie?’
Piekema werkt in al zijn werk aan het vergroten van zeggingskracht. Persoonlijk of met een verhaal. Aan zin hebben en zin geven.En mét humor, dat moge duidelijk zijn.
Kom naar het Storytelling Event en geniet van dit verhaal!
Terug